Στο Άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναφέρεται ότι «Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης· το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της άποψης χωρίς δυσμενείς συνέπειες καθώς και την ελευθερία να αναζητά, να λαμβάνει και να μεταδίδει πληροφορίες και ιδέες με οποιοδήποτε μέσο και ανεξάρτητα από συνοριακές χωροθετήσεις». Η παιδεία στα μέσα & την πληροφορία (ΠσΜΠ) εφοδιάζει τους πολίτες με τις απαραίτητες δεξιότητες για την αναζήτηση και απόλαυση των πλεονεκτημάτων από την άσκηση του θεμελιώδους αυτού ανθρώπινου δικαιώματος.

Η άσκηση του δικαιώματος αυτού ενδυναμώνεται με την Συνθήκη της Grϋnwald το 1982, η οποία αναγνωρίζει την ανάγκη για τα πολιτικά και εκπαιδευτικά συστήματα να προωθούν την κριτική ικανότητα των πολιτών «γύρω από τα φαινόμενα της επικοινωνίας» και τη συμμετοχή τους στα (νέα και παραδοσιακά) μέσα επικοινωνίας. Επιπλέον, ενισχύεται από τη Διακήρυξη της Αλεξάνδρειας το 2005, η οποία τοποθετεί την εκπαίδευση στα μέσα και την πληροφορία στο επίκεντρο της δια βίου μάθησης. Αναγνωρίζει πώς η ΠσΜΠ «ενδυναμώνει τους πολίτες σε όλα τους τα βήματά προς την αναζήτηση, την αξιολόγηση, τη χρήση και την παραγωγή πληροφορίας με αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να επιτύχουν τους προσωπικούς, κοινωνικούς, επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς τους στόχους. Πρόκειται για ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στον ψηφιακό κόσμο το οποίο προωθεί την κοινωνική συμμετοχή όλων των εθνών».

Τα μέσα ενημέρωσης και οι λοιποί πάροχοι πληροφοριών, όπως οι βιβλιοθήκες, τα αρχεία και το διαδίκτυο, αποτελούν διεθνώς αναγνωρισμένα απαραίτητα εργαλεία των πολιτών στη διαδικασία λήψης ενήμερων αποφάσεων. Είναι επίσης, τα μέσα με τα οποία οι κοινωνίες μαθαίνουν για τον τρόπο λειτουργίας τους, συντηρούν το δημόσιο διάλογο και χτίζουν την αίσθηση της κοινότητας. Τα κανάλια των μέσων ενημέρωσης και της πληροφορίας μπορούν να έχουν τεράστια επιρροή στη δια βίου μάθηση, ως εκ τούτου οι πολίτες χρειάζονται να έχουν βασικές γνώσεις γύρω από τη λειτουργία των μέσων και των παρόχων πληροφοριών και να γνωρίζουν πως να τα αξιολογούν. Ο σκοπός της παιδείας στα μέσα και την πληροφορία είναι ακριβώς η μετάδοση αυτής της γνώσης στους χρήστες.

Ειδικότερα, η παιδεία στα μέσα και την πληροφορία περιλαμβάνει τη βασική γνώση γύρω από α) τις λειτουργίες των μέσων ενημέρωσης, των βιβλιοθηκών, των αρχείων και των λοιπών παρόχων πληροφοριών στις δημοκρατικές κοινωνίες, β) τις συνθήκες υπό τις οποίες τα ειδησεογραφικά μέσα και οι πάροχοι πληροφοριών μπορούν να επιτελέσουν αποτελεσματικά τις λειτουργίες αυτές, και γ) την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο εκπληρώνονται αυτές οι λειτουργίες, μέσα από την εκτίμηση του περιεχομένου και των υπηρεσιών που προσφέρουν. Η απόκτηση αυτής της γνώσης επιτρέπει με τη σειρά της, στους χρήστες να χρησιμοποιούν τα κανάλια των μέσων και της πληροφορίας με έναν ουσιαστικό τρόπο. Έτσι, οι ικανότητες που αποκτούνται μέσα από την παιδεία στα μέσα και την πληροφορία μπορούν να εφοδιάσουν τους πολίτες με δεξιότητες κριτικής σκέψης, ώστε να μπορούν να απαιτούν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες από τα μέσα και τους λοιπούς παρόχους πληροφοριών. Στο σύνολό τους, δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον στο οποίο τα μέσα και οι λοιποί πάροχοι πληροφοριών μπορούν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες. Είναι σαφές ότι, με δεδομένη τη γεωγραφική και πολιτιστική τους παρουσία, τα ειδησεογραφικά μέσα καταλαμβάνουν εξέχουσα θέση στο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών και Ικανοτήτων του Οδηγού, πολύ περισσότερο από τα άλλα μέσα, αφού αντιπροσωπεύουν ένα πολυεπίπεδο σύστημα ροής της πληροφορίας. Ως θεσμός, τα ειδησεογραφικά μέσα έχουν συγκεκριμένες λειτουργίες που πρέπει να επιτελέσουν στις δημοκρατικές κοινωνίες. Κατά παράδοση, τα ηλεκτρονικά μέσα – λόγω της παρουσίας τους αλλά και της έλλειψης επαρκούς φάσματος – έχουν ρυθμιστεί έτσι ώστε να εξασφαλίζουν μια ισορροπία,σε αντίθεση με τα έντυπα μέσα. Συστήματα αυτορρύθμισης έχουν δημιουργηθεί στα ειδησεογραφικά μέσα ως μια εναλλακτική λύση απέναντι στην κρατική ρύθμιση, προσφέροντας έτσι ένα πλαίσιο ευθύνης για το ευρύτερο κοινό συμφέρον. Αυτό το σύστημα της αυτορρύθμισης υποστηρίζεται από συγκεκριμένες ηθικές αξίες και αρχές. Έτσι, η κοινή γνώμη έχει συγκεκριμένες προσδοκίες από τα ειδησεογραφικά μέσα, καθιστώντας τα ανοιχτά σε δημόσια κριτική, εάν δεν επιτελέσουν σωστά τις λειτουργίες τους. Το παρόν Πλαίσιο Προγράμματος, λοιπόν, λειτουργεί ως ένα «πρίσμα» μέσα από τον οποίο τα ειδησεογραφικά μέσα μπορούν να αξιολογηθούν για τις λειτουργίες τους, τις συνθήκες υπό τις οποίες εκπληρώνουν τις λειτουργίες αυτές και τους τρόπους με τους οποίους το προϊόν τους αφομοιώνεται από το κοινό.

Η ενίσχυση της ΠσΜΠ στους μαθητές απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να είναι και οι ίδιοι καταρχάς, εγγράμματοι στα μέσα και την πληροφορία. Αυτή η αρχική εστίαση στους εκπαιδευτικούς αποτελεί μια σημαντική στρατηγική προς την επίτευξη ενός πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος: από εκπαιδευτικούς με πληροφοριακή παιδεία, οδηγούμαστε στους μαθητές τους και τελικά, στην κοινωνία στο σύνολό της. Έτσι, οι εκπαιδευτικοί με παιδεία στα μέσα και την πληροφορία θα έχουν ενισχυμένες ικανότητες ώστε να ενδυναμώσουν τους μαθητές τους στον αγώνα για την εκμάθηση της γνώσης, της αυτόνομης μάθησης και της αναζήτησης της δια βίου μάθησης. Εκπαιδεύοντας τους μαθητές στην ΠσΜΠ, οι εκπαιδευτικοί ανταποκρίνονται καταρχάς στον πρωταρχικό τους ρόλο ως συνήγοροι ενημερωμένων και συνειδητοποιημένων πολιτών, και κατά δεύτερον, έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις αλλαγές που επιτελούνται στο ρόλο τους ως εκπαιδευτές, καθώς η διδασκαλία μετακινείται από μια δασκαλοκεντρική προς μια μαθητοκεντρική προσέγγιση. Οι εκπαιδευτικοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να ενσωματώσουν τον Οδηγό Σπουδών των Εκπαιδευτικών για την Παιδεία στα Μέσα και την Πληροφορία εάν συνδέεται με παιδαγωγικές στρατηγικές που βελτιώνουν την παραδοσιακή διδασκαλία μαθημάτων στο σχολείο. Η υιοθέτηση των αλλαγών αυτών στον εκπαιδευτικό τομέα από την εισαγωγή της ΠσΜΠ και η επίδρασή της στην επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών αποτελούν πρωταρχικούς στόχους αυτού του Προγράμματος Σπουδών και Ικανοτήτων.