Γνωρίζουμε ότι η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί σημαντικό συστατικό για τη δημοκρατία, την ανάπτυξη και το διάλογο – χωρίς την οποία δεν μπορoύν να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ένα παγκόσμιο θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο (πρέπει να) απολαμβάνουν όλοι. Καθένας έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης· το δικαίωμα αυτό περιέχει την ελευθερία να εκφέρει κάποιος άποψη δίχως εμπλοκές και να αναζητά, να λαμβάνει και να μεταδίδει πληροφορίες και ιδέες με οποιοδήποτε μέσο επικοινωνίας, ανεξάρτητα από συνοριακές χωροθετήσεις, όπως αναφέρεται ρητά στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η UNESCO είναι η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών με ειδικό σκοπό την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης και της επακόλουθης ελευθεροτυπίας και ελευθερίας στην πληροφόρηση. Επί σειρά δεκαετιών, η UNESCO εργάζεται συστηματικά για την προώθηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο, εκπαιδεύοντας επαγγελματίες των ΜΜΕ, διαμορφωτές πολιτικής, πολιτικούς, καθώς και κυβερνητικούς και μη-κυβερνητικούς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς, ερευνητές και πολλούς άλλους. Ο Οδηγός της UNESCO «Freedom of Expression Toolkit: A Guide to the Concepts and Issues» αποτελεί μια συνέχεια στη διαρκή αυτή προσπάθεια.
Καθένας οφείλει να έχει τα απαιτούμενα εργαλεία και τους μηχανισμούς για να επιτρέπει την ελεύθερη ροή της πληροφορίας. Πολλά έχουν ειπωθεί για την ελευθερία της έκφρασης, η οποία αποτελεί πράγματι μια από τις πιο επίμαχες έννοιες των καιρών. Εντούτοις, λίγες από τις σχετικές εκδόσεις απευθύνονται στους νέους ως βασικό κοινό-στόχο, ιδιαίτερα προς τις νέες γυναίκες και τους άνδρες που είναι ακόμα στο σχολείο και σε επίπεδο προπτυχιακής εκπαίδευσης. Η πλατφόρμα αυτή απευθύνεται ακριβώς στην λυκειακή εκπαίδευση και τους προπτυχιακούς φοιτητές. Οι νέες γυναίκες και άνδρες πρέπει να ενδυναμωθούν και να επιμορφωθούν στα ζητήματα της ελευθερίας της έκφρασης προκειμένου να αποτελέσουν διορατικούς πολίτες μιας σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας.
- Γιατί έχει σημασία η ελευθερία της έκφρασης;
- Πότε είναι σε κίνδυνο η ελευθερία της έκφρασης;
- Ποιες είναι οι συνθήκες που απαιτούνται για την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης;
- Ποιοί είναι οι ειδικοί ρόλοι των δημοσιογράφων για την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης;
- Τι γίνεται με την ελευθερία της έκφρασης στα ηλεκτρονικά μέσα;
- Ποιοι είναι οι περιορισμοί που τίθενται; Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που επιδιώκει να απαντήσει η πλατφόρμα της UNESCO με ένα εύκολο και ενεργό τρόπο. Η πλατφόρμα είναι δομημένη σε θεματικές ενότητες με διαφορετική εστίαση η καθεμία. Η πρώτη ενότητα εξετάζει εννοιολογικές προσεγγίσεις και επεξηγεί τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης. Η δεύτερη ενότητα αναδεικνύει ζητήματα που απειλούν την ελευθερία της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων και των ελεγχόμενων ΜΜΕ, διλήμματα και εμπόδια στην πρόσβαση στην πληροφορία, τους περιοριστικούς όρους και τη νομοθεσία. Στην τρίτη ενότητα, οι αναγνώστες ευαισθητοποιούνται απέναντι στις συνθήκες που απαιτούνται για την άνθιση της ελευθερία της έκφρασης, όπως είναι η δέουσα νομοθεσία και η λειτουργία ελεύθερων, ανεξάρτητων και πλουραλιστικών μέσων μαζικής ενημέρωσης σε συνδυασμό με την ενεργό κοινωνία των πολιτών. Ειδική ενότητα αποτελεί η τέταρτη ενότητα που είναι αφιερωμένη στο ρόλο του Τύπου και των δημοσιογράφων για την προβολή και προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης. Εκτός από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης όπως είναι ο Τύπος, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, η πέμπτη ενότητα εξετάζει την πρόσφατη αλματώδη ανάπτυξη των κοινωνικών μέσων και της ηλεκτρονικής διαδικτύωσης, ιδιαίτερα ως προς την ελευθερία της έκφρασης. Η έκτη ενότητα της πλατφόρμας είναι σχεδιασμένη ώστε να εφαρμόζει την θεωρία σε πράξη, εφοδιάζοντας τους αναγνώστες με τις ισχύουσες πρακτικές μέσω μιας ευρείας λίστας ασκήσεων, δράσεων και προκλητικών ερωτημάτων. Περιλαμβάνει επίσης, δραστηριότητες όπως ο ετήσιος εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ελευθερία του Τύπου ή η λειτουργία ενός ηλεκτρονικού παρατηρητηρίου για την καταγραφή των ΜΜΕ (media monitoring). Τέλος, η τελευταία ενότητα εξετάζει τα διλήμματα και τους περιορισμούς που αντιμετωπίζει η ελευθερία της έκφρασης.
Εκτός από τις εφτά ενότητες, υπάρχει και μια ενότητα με «έξτρα υλικό», βασισμένη σε μια υποθετική μελέτη-περίπτωσης (case-study) με τίτλο Zangara που αποτελεί ένα αμάλγαμα από πραγματικά γεγονότα που επιτρέπει στους αναγνώστες να εξερευνήσουν περαιτέρω τις έννοιες και τα ζητήματα σε μεγαλύτερο βάθος.
Ευχαριστούμε όλους όσους έχουν συνδράμει στην διαδικασία αυτή.